Yabancı bir dile ait bilgileri özümseyen herhangi biri hafızasına diğerlerinden daha çok güvenebilir. Yabancı dilin rasyonel düşünce süreçlerini harekete geçirmesinden dolayı anıların çarpıtılma olasılığı daha düşüktür.
İnsan hafızası her zaman doğru çalışmaz: Bazen gerçekte hiç olmamış şeyleri doğru hatırladığımızı düşünürüz. Bazı psikologlar, belirli koşullar altında insanların aslında hiç yaşanmamış bazı çocukluk deneyimlerini yaşamış olduklarına bile ikna edilebileceğine dair kanıtlar bulmuştur. Ancak anadilinizde değil de yabancı bir dilde bilgi edinmeniz halinde, bu tür sahte anılar oluşturma ihtimalinin azaldığı görülmüştür. Bu araştırma, Chicago Üniversitesi'nden Leigh Grant liderliğindeki bir ekip tarafından "Journal of Experimental Psychology: General"da rapor edilmiştir.
Grant ve meslektaşları ilk deneyleri için ABD'de ana dili Mandarin Lehçesi olan 120 öğrenciyi teste tabi tuttular. Ancak katılımcıların tamamı İngilizce konuşmakta ve İngilizce dil bilgilerinin ortalama olarak “iyi” düzeyde olduğunu bildirmişlerdir. Hafızalarını test etmek için onlara biri Mandarin dilinde, diğeri İngilizce olmak üzere her biri 15 kelimeden oluşan iki liste verilmiştir. Listelerdeki kelimelerin hepsi belirli bir konu hakkındadır ancak kelimelerin işaret ettiği konu hakkında katılımcıların ne düşündüğü veya aklına gelen çağrışımlar sorulduğunda cevap vermedikleri, yanlış cevap verdikleri veya boş bıraktıkları gözlemlenmiştir. Daha sonra teste katılanlardan iki liste yapmaları istenmiştir. Listelerden birinin duydukları kelimelerden, diğerinin ise konuyu düşünürken akıllarına çağrışım yoluyla gelen ancak 15 kelimelik orijinal listede yer almayan kelimelerden oluşması gerektiği söylendi.
Genel olarak, teste katılanlar İngilizce kelime listesiyle çalıştıklarında daha başarılı sonuçlar ortaya çıkardılar: Burada, kişilerin ilgi alanlarından olan kelime daha önce duymadıkları kelimeler listesinde daha sık, doğru bir şekilde yer aldı.
Çin'den gelen 120 öğrenciyle İngilizcenin ikinci dil olarak kullanıldığı ikinci bir deney de benzer sonuçlar verdi. Katılımcılar öncelikle bir suçla ilgili iki kısa video izlediler. Daha sonra biri İngilizce, diğeri Mandarin dilinde olmak üzere videolardaki olayları anlatan bir hikâye dinlediler. Araştırmacılar her iki hikâyeye de bilinçli olarak hatalar eklediler.
Yanlış Bilgiye Daha Az Maruz Kalma
Testin katılımcılarıyla, videolardan elde edilen bilgiler hakkında yapılan bu araştırma da aynı şekilde yabancı dil bilgisinin katılımcılara, sahte anılara karşı bir tür bağışıklık kazandırdığını gösterdi. Katılımcılar daha sonra kendilerine İngilizce olarak anlatılan videoyu genel olarak daha iyi hatırlamasalar da yanlış bilgilere maruz kalma olasılıklarının daha az olduğu görüldü.
Bilim insanları, insanların ana dilleri dışında bir dil kullanmak zorunda kaldıklarında anılarıyla daha bilinçli bağlar kurduklarını düşünüyor. Dilsel hatalardan kaçınmak için hızlı ve sezgisel bilgi işleme yetisine daha az güveniyorlar ve bunun yerine yavaş işleyen mantıklı düşünce süreçlerine daha çok yer veriyorlar. Bu durum görünüşe göre bilinçsizce gerçekleşiyor.
Grant üniversitenin basın bülteninde bu konu şöyle açıklanıyor: "Bu, sırf yabancı dil kullandığınız için aldığınız her kararın otomatik olarak daha kötü olacağı fikrini çürütüyor."
Ancak sonuçların bire bir diğer yabancı dillere de aktarılıp aktarılamayacağı henüz kesin değil. Ayrıca, bireysel yeteneklerin de muhtemelen etkisi bulunmaktadır. Nitekim ikinci dili akıcı bir biçimde bilenler için farklı kurallar geçerli olabilir.
Comments